درد، یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه افراد به پزشک است. بسیاری از ما در طول زندگی، دردهایی را تجربه کرده‌ایم که گاهی موقتی و گاهی مزمن بوده‌اند. اما وقتی درد، مدت طولانی ادامه پیدا کند و درمان‌های دارویی یا فیزیوتراپی تأثیر کافی نداشته باشند، زندگی روزمره را مختل می‌کند. در چنین شرایطی، روش‌های نوین پزشکی مانند اینترونشنال درد (Interventional Pain Management) می‌توانند راه‌حل مؤثر و کم‌عارضه‌ای باشند.
در سال‌های اخیر، علم اینترونشنال درد یا مدیریت مداخله‌ای درد به عنوان یکی از شاخه‌های تخصصی پزشکی، تحولی بزرگ در درمان دردهای مزمن ایجاد کرده است. این روش‌ها به جای جراحی باز یا مصرف طولانی‌مدت دارو، با استفاده از تکنیک‌های کم‌تهاجمی و هدایت‌شده با تصویر (مانند سونوگرافی یا فلوروسکوپی)، علت اصلی درد را هدف قرار می‌دهند.
در این مقاله قصد داریم به این سوال که اینترونشنال درد چیست پاسخ داده و کاربردها و مزایا و معایب این روش را مورد بررسی قرار دهیم.
اینترونشنال درد چیست؟
کلمه Interventionalبه معنای مداخله‌ای و Pain Management به معنای مدیریت درد است. بنابراین، اینترونشنال درد به مجموعه‌ای از روش‌های پزشکی گفته می‌شود که با مداخله‌های هدفمند و کم‌تهاجمی، درد را کاهش می‌دهند یا از بین می‌برند.
در این روش‌ها، پزشک با استفاده از ابزارهای دقیق و راهنمایی تصویربرداری (مانند سونوگرافی یا دستگاه اشعه X) به صورت مستقیم به محل درد دسترسی پیدا می‌کند. سپس با تزریق دارو، بلاک عصبی یا سایر تکنیک‌های خاص، مسیر انتقال درد را مسدود کرده یا علت آن را برطرف می‌کند. از مهم‌ترین تفاوت‌های این روش با درمان‌های سنتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در درمان‌های دارویی، فقط علائم درد کنترل می‌شوند، اما علت اصلی باقی می‌ماند.
- در جراحی‌های باز، تهاجم زیاد و دوران نقاهت طولانی وجود دارد.
- در اینترونشنال درد، پزشک با مداخله‌ای کوچک و بدون نیاز به بستری طولانی، به طور مستقیم علت درد را هدف می‌گیرد.
هدف از درمان اینترونشنال درد
هدف اصلی این روش، کاهش درد، بهبود عملکرد بدن و افزایش کیفیت زندگی بیماران است. اینترونشنال درد معمولاً در بیماران با شرایط زیر به کار گرفته می‌شود:
- بیمارانی که به درمان‌های دارویی یا فیزیوتراپی پاسخ نداده‌اند
- تحمل مصرف مداوم داروهای مسکن را ندارند
- نمی‌خواهند یا نمی‌توانند جراحی باز انجام دهند
- از دردهای مزمن و ناتوان‌کننده رنج می‌برند
انواع روش‌های اینترونشنال درد
روش‌های مداخله‌ای درد بسیار متنوع هستند و پزشک متخصص بسته به محل و نوع درد، یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کند. به همین دلیل در ادامه با انواع روش‌های اینترونشنال درد آشنا می‌شویم:
- بلاک عصبی (Nerve Block): در این روش، پزشک داروی بی‌حسی یا ضدالتهاب را به صورت مستقیم در اطراف عصب مسئول درد تزریق می‌کند تا انتقال پیام درد متوقف شود. این روش برای کمردرد، گردن‌درد، سردردهای عصبی، درد سیاتیک، درد شانه و زانو کاربرد دارد.
- تزریق اپیدورال (Epidural Injection): در این روش دارو در فضای اپیدورال ستون فقرات تزریق می‌شود تا التهاب ریشه‌های عصبی کاهش یابد. از موارد کاربرد آن می‌توان به دیسک کمر یا گردن، درد سیاتیک، دردهای پس از جراحی کمر اشاره کرد.
- رادیوفرکانس (Radiofrequency Ablation): در این روش از امواج رادیویی برای سوزاندن انتهای اعصاب دردزا استفاده می‌شود. اثر این درمان معمولاً چند ماه تا یک سال باقی می‌ماند. این روش برای آرتروز زانو، درد مفاصل فاست در ستون فقرات، دردهای مزمن لگن یا شانه کاربرد دارد.
- تزریق مفصلی (Intra-articular Injection): تزریق داروهای ضدالتهاب یا هیالورونیک اسید به درون مفصل، به‌ویژه در بیماران مبتلا به آرتروز زانو یا شانه کاربرد دارد.
- کاشت پمپ یا محرک عصبی (Spinal Cord Stimulator): در بیماران با دردهای مزمن و غیرقابل کنترل، گاهی دستگاهی کوچک برای تحریک نخاع یا تزریق کنترل‌شده دارو، در بدن کاشته می‌شود. این روش برای دردهای مزمن پس از جراحی، دردهای نوروپاتیک، سندرم درد منطقه‌ای (CRPS) کاربرد دارد.
چه بیمارانی به اینترونشنال درد نیاز دارند؟
این روش برای بسیاری از بیماران به ویژه افرادی که از دردهای مزمن، مقاوم یا خاص رنج می‌برند، مفید است. از جمله بیماران نیازمند اینترونشنال درد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- بیماران مبتلا به دیسک کمر و سیاتیک
- مبتلایان به آرتروز زانو یا شانه
- بیماران با درد مزمن پس از جراحی (Post-Surgery Pain)
- بیماران مبتلا به دردهای نوروپاتیک
- بیماران مبتلا به سرطان
چه کسانی نباید از روش اینترونشنال درد استفاده کنند؟
هرچند این روش برای بیشتر بیماران ایمن است، اما افرادی که شرایط زیر را دارند نمی‌توانند از این روش برای مدیریت درد استفاده کنند:
- بیماران با عفونت فعال یا تب بالا
- افراد دارای اختلالات انعقادی یا مصرف داروهای ضدانعقاد
- خانم‌های باردار (در برخی از روش‌ها)
- بیماران با آلرژی شدید به داروهای تزریقی
متخصص کنترل و درمان درد قبل از انجام درمان، تمام شرایط بیمار را بررسی کرده و در صورت لزوم، روش جایگزین را پیشنهاد می‌دهد.
مزایای درمان اینترونشنال درد چیست؟
روش‌های مداخله‌ای درد نسبت به درمان‌های سنتی مزایای متعددی دارند. از مهم‌ترین مزایای اینترونشنال درد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بدون نیاز به جراحی باز و بیهوشی عمومی
- دوره نقاهت بسیار کوتاه (معمولاً چند ساعت تا یک روز)
- کاهش مصرف داروهای مسکن و عوارض آن‌ها
- اثربخشی سریع در کاهش درد
- قابل تکرار بودن در صورت نیاز
- بهبود عملکرد حرکتی و بازگشت سریع به زندگی روزمره
خطرات و عوارض احتمالی
هرچند اینترونشنال درد نسبت به جراحی بسیار ایمن‌تر است، اما مانند هر روش پزشکی ممکن است عوارض خفیفی داشته باشد. از جمله این خطرات و عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد یا تورم موقت در محل تزریق
- عفونت خفیف (در موارد نادر)
- واکنش آلرژیک به داروهای تزریقی
- بی‌حسی موقت در ناحیه درمان
خوشبختانه، این عوارض معمولاً کوتاه مدت و قابل کنترل هستند، به‌ویژه زمانی که درمان توسط متخصص اینترونشنال درد مجرب انجام شود.
روند انجام درمان چگونه است؟
درمان‌های مداخله‌ای درد معمولاً در کلینیک درد یا مراکز تخصصی سرپایی انجام می‌شوند و مراحل انجام آن به شرح زیر است:
- ارزیابی دقیق بیمار: بررسی سابقه پزشکی، معاینه و نتایج تصویربرداری (MRI، CT یا سونوگرافی)
- انتخاب روش مناسب: پزشک بر اساس نوع درد، بهترین تکنیک را پیشنهاد می‌دهد.
- انجام تحت هدایت تصویربرداری: با استفاده از فلوروسکوپی یا سونوگرافی، سوزن به محل دقیق درد هدایت می‌شود.
- تزریق یا مداخله درمانی: دارو یا انرژی رادیوفرکانس تزریق یا اعمال می‌شود.
- ترخیص در همان روز: بیشتر بیماران بعد از چند ساعت استراحت، به منزل بازمی‌گردند.
دکتر فؤاد فولادی فلوشیپ فوق‌تخصصی کنترل و درمان درد از دانشگاه علوم پزشکی تهران یکی از بهترین متخصصان جهت انجام روش‌های مداخله‌ای درد است. دکتر فولادی با تجربه و تخصص بالای خود و همچنین بکارگیری تجهیزات درمانی پیشرفته و مدرن می‌تواند انواع روش اینترونشنال درد را با توجه به شرایط و نیاز بیمار به منظور کنترل و مدیریت درد، اجرا نماید.
راه‌های ارتباط با دکتر فؤاد فولادی
- شماره تماس:
- آدرس مطب:
- اینستاگرام
